Spastyczność polega na nadmiernym i niekontrolowanym napięciu mięśni i jest jednym z objawów uszkodzenia głównego ośrodka nerwowego. Może być wynikiem różnych schorzeń i urazów mózgu, w tym udaru mózgu. Obserwacja pacjenta po udarze jest niezbędna, gdyż pierwsze objawy spastyczności mogą ujawnić się nawet kilka tygodni po incydencie. Właściwe rozpoznanie i ocena spastyczności pozwalają na szybkie wdrożenie leczenia i umożliwienie powrotu pacjenta do sprawności.
Kiedy należy skontaktować się z lekarzem?
Spastyczność może ujawnić się nawet kilka tygodni po wystąpieniu udaru mózgu. W praktyce oznacza to, że pacjenci są już zwykle w domu i zgłoszenie się do lekarza po wykryciu niepokojących objawów zależy od samego pacjenta lub jego opiekunów.
Pacjenci ze spastycznością cierpią przede wszystkim na mimowolne skurcze mięśni, które mogą powodować ból niezależnie od ruchu czy spoczynku. Inne objawy to nienaturalne ułożenie kończyn, trudności w utrzymaniu właściwej pozycji ciała, a także ograniczony zakres ruchu, szczególnie w przypadku próby wyprostowania ręki lub nogi. W razie wystąpienia tych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza.
Metody rozpoznawania spastyczności mięśni
Podstawowym badaniem służącym do stwierdzenia spastyczności jest badanie fizykalne, które opiera się na ocenie objawów i dokładnym wywiadzie z pacjentem. Badanie to zwykle odbywa się w pozycji leżącej i polega na wykonywaniu ruchów biernych kończyną, która jest objęta spastycznością. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie dodatkowych badań, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, aby właściwie ocenić skalę spastyczności. W procesie diagnozy określa się również, które mięśnie lub partie ciała są objęte nadmiernym napięciem.
Ocena spastyczności
Ocena spastyczności jest kluczowa dla planowania rehabilitacji i leczenia. W tym celu stosuje się uogólnioną skalę, która umożliwia właściwą kwalifikację stopnia napięcia mięśniowego. Podczas badania wykorzystuje się jedną z dostępnych metod: skalę Ashwortha lub skalę Tardieu.
Skala Ashwortha jest pięciostopniową skalą określającą napięcie mięśniowe. Wartość 0 oznacza prawidłowe napięcie mięśniowe a 4 oznacza całkowicie unieruchomioną kończynę w pozycji wyprostowanej lub zgiętej.
Szybko i właściwie zdiagnozowana i oceniona spastyczność umożliwia szybkie wdrożenie skutecznego leczenia, które złagodzi objawy spastyczności. W związku z tym kluczowe jest, aby pacjenci po udarze mózgu i ich opiekunowie byli wyczuleni na możliwość wystąpienia tego stanu i niezwłocznie zgłaszali wszelkie niepokojące objawy lekarzowi.
Bibliografia:
- J. Sławek, Spastyczność. Od patofizjologii do leczenia
- M. Idzior, B. Musielak, Ocena napięcia mięśni
- Physiotherpy&Medicine, Skale i testy stosowane w spastyczności
