Ciężko wyobrazić nam sobie sytuację, gdy nagle tracimy zdolność mówienia, czytania, pisania czy rozumienia mowy? To jest rzeczywistość, z którą muszą się zmierzyć osoby doświadczające afazji – często będącej skutkiem udaru mózgu. Poniżej przedstawiamy, czym jest afazja, jakie są jej objawy i jak wygląda jej leczenie.
Czym jest afazja?
Afazja to częściowe lub całkowite zaburzenie funkcji językowych, które dotyka osoby, które wcześniej bez trudności posługiwały się mową. Może to obejmować problemy z tworzeniem i rozumieniem wypowiedzi, czytaniem, pisaniem i liczeniem. Jest wynikiem uszkodzenia struktur mózgowych odpowiadających za umiejętności komunikacyjne, a najczęściej pojawia się w wyniku przebytego udaru mózgu.
Objawy afazji
Objawy afazji mogą być różne i zależą od lokalizacji oraz rozległości udaru. Zalicza się do nich:
- Zaburzenia rozumienia – chory może mieć trudności z rozumieniem kierowanych do niego wypowiedzi/komunikatów; nie spełnia próśb czy poleceń. Zdarza się, że tworzy długie, lecz pozbawione sensu wypowiedzi, nie zdając sobie z tego sprawy.
- Zaburzenia tworzenia wypowiedzi – chory ma trudności z budowaniem wypowiedzi, ma problem z odpowiednim doborem słów, popełnia błędy (np. myli głoski, sylaby lub źle odmienia wyrazy). Zdania mogą być bardzo krótkie, spowolnione, sprawiają wrażenie tworzonych z dużym wysiłkiem.
- Zaburzenia nazywania – tzw. anomia (zaburzenia aktualizacji wyrazów). Chory ma trudności w przypominaniu sobie słów podczas rozmowy, może także mieć kłopoty z nazywaniem przedmiotów lub mylić ich nazwy.
- Zaburzenia pisania (agrafia).
- Zaburzenia czytania (aleksja).
Rodzaje afazji
Na podstawie klinicznej analizy zespołów zaburzeń mowy, wyróżniamy kilka rodzajów afazji, między innymi:
- Afazję głównie ekspresyjną (ruchową) – polegającą na trudnościach z mówieniem;
- Afazję głównie impresyjną (czuciową) – polegającą na trudnościach z rozumieniem wypowiedzi;
- Afazję globalną (całkowitą) – pacjent nie jest w stanie zarówno mówić, jak i rozumieć wypowiedzi.
Inny podział afazji uwzględnia umiejscowienie uszkodzenia określonego obszaru mózgu. Wyróżniamy tu między innymi afazję Broca, Wernickiego czy przewodzeniową.
Skutki afazji
Afazja może prowadzić do poważnych konsekwencji społecznych i emocjonalnych. Osoba z afazją może czuć lęk, smutek i izolację, które z kolei mogą przerodzić się w depresję. Niemożność swobodnej komunikacji wpływa destrukcyjnie na osobowość chorego i prowadzi do zaburzenia funkcjonowania społecznego.
Leczenie afazji po udarze
Leczenie afazji polega głównie na rehabilitacji z udziałem logopedy/neurologopedy lub neuropsychologa. Rehabilitacja obejmuje wykonanie odpowiednio dobranych ćwiczeń rozumienia, budowania wypowiedzi, pisania i czytania, które są poprzedzone dokładną diagnozą określającą, które funkcje językowe wymagają usprawnienia. Dla uzyskania jak najlepszych efektów, terapia afazji powinna być prowadzona również poza gabinetem terapeuty, na przykład podczas codziennych aktywności. Większość chorych po udarze z czasem odzyskuje zdolność mówienia, gdyż inny obszar mózgu zostaje do tego zaangażowany. Jednak przejęcie tej umiejętności przez inny obszar mózgu wymaga regularnych ćwiczeń.
Udar mózgu i jego skutki w tym afazja to poważne problemy, ale dzięki odpowiedniej terapii, wsparciu rodziny i zaangażowaniu samego pacjenta możliwe jest znaczne poprawienie funkcji językowych i jakości życia.
Bibliografia:
- Maria Pąchalska, Afazjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011
- Mgr Katarzyna Wierzcholska, Poudarowa rehabilitacja afazji mowy, https://www.citomed.pl/media/logopedia.pdf
