Udar mózgu to nagły stan zagrażający życiu, który może prowadzić do trwałej niepełnosprawności. Jak pokazują dane opublikowane na portalu zdrowie.gov.pl, liczba osób hospitalizowanych z powodu udaru w latach 2019 – 2020 wyniosła między 6 000 a 8 000. Większość przypadków, około 80%, stanowi udar niedokrwienny, natomiast 20% udar krwotoczny.

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), udar mózgu objawia się nagłym wystąpieniem ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń czynności mózgu, które trwają dłużej niż 24 godziny lub doprowadzają do zgonu. Prawidłowa opieka nad osobą po przebytym udarze jest kluczowa dla jej zdrowia i samopoczucia, a także dla zapobiegania powikłaniom i nawrotom tego stanu. Poniżej prezentujemy najważniejsze zalecenia dla opiekunów.

Przygotowanie otoczenia dla chorego po udarze

Przed powrotem pacjenta do domu ze szpitala, ważne jest odpowiednie zaaranżowanie otoczenia. Powinniśmy zadbać o optymalną temperaturę w pomieszczeniach (około 20 stopni Celsjusza) oraz dostosowanie łóżka do potrzeb pacjenta. Łóżko powinno mieć wymiar 63-65 cm i być wyposażone w uchwyty, drabinkę oraz kółka, poduszkę rehabilitacyjną i materac przeciwodleżynowy zmiennociśnieniowy. Niezbędne będzie również zaopatrzenie się w wózek inwalidzki, a także zabezpieczenie domu przed potencjalnymi upadkami pacjenta – usunięcie dywaników, progów oraz schodów.

Dieta po udarze mózgu

Prawidłowo zbilansowana dieta jest kluczowa dla zapobiegania kolejnym udarom. Pokarmy powinny być dostosowane do stopnia niepełnosprawności pacjenta. W przypadku osób, które nie są w stanie samodzielnie się poruszać, należy je karmić w pozycji siedzącej lub półsiedzącej. Ważne jest, aby po każdym posiłku sprawdzić, czy w jamie ustnej pacjenta nie pozostały resztki jedzenia, aby zapobiec zadławieniu.

Pacjenci, którzy mają problemy z przełykaniem powinny otrzymywać pokarm płynny i półpłynny aplikowany do układu pokarmowego za pomocą specjalnej sondy. Karmienie przez sondę zapobiega zadławieniom i jest bezpiecznym sposobem na odżywienie pacjenta z problemami z samodzielnym przełykaniem.

Aktywny tryb życia po udarze

Aktywność fizyczna jest kluczowym elementem profilaktyki poudarowej. Powinniśmy dostosować ją do stopnia niepełnosprawności pacjenta, żeby zapobiec ogólnemu osłabieniu, przykurczom, zanikom mięśniowym, upośledzeniom układu krążenia i oddechowego, zwyrodnieniom stawów oraz obniżonej sprawności układu wydalniczego. Jeśli pacjent jest leżący, warto wprowadzić gimnastykę dolnych partii ciała i regularne zmiany pozycji, najlepiej co 2 godziny.

Prawidłowy rytm wypróżnień

Aby ułatwić wypróżnianie się pacjenta oraz pobudzić perystaltykę jelit, zaleca się wykonywanie masażu brzucha kilka razy na dobę, zastosowanie diety bogatoresztkowej oraz podawanie odpowiedniej ilości płynów (nie mniej niż 1,5 l wody dziennie). W przypadku uporczywych problemów z wypróżnieniem, można zastosować środki farmakologiczne.

Czynności codzienne po udarze

Pomoc w codziennych czynnościach, takich jak rozbieranie czy ubieranie jest niezwykle ważna. Warto znać odpowiednią technikę, która ułatwi te czynności zarówno opiekunowi jak i pacjentowi.

Pamiętajmy, że udar mózgu to poważne schorzenie, które w wielu przypadkach prowadzi do trwałej niepełnosprawności. Dlatego opieka nad osobą po udarze wymaga od nas wielu umiejętności, cierpliwości i empatii, ale przede wszystkim konsekwentnego stosowania zaleceń lekarskich i dbałości o dobry stan zdrowia pacjenta.

Bibliografia

• https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-udar-niedokrwienny-mozgu
• F. Raciborski, M. Gujski (red.) Udary mózgu – rosnący problem w starzejącym się społeczeństwie, Raport Instytutu Ochrony Zdrowia, wydanie 2016
• J. Dyla, A. Rytczak, D. Jonus, Udar mózgu przygotowanie do samoopieki, 2014